Met onze partners staan we voor de opgaven zoals die in de Woonvisie staan geformuleerd. De belangrijkste zijn: vergroten van de sociale voorraad, een inhaalslag middencategorie (huur en koop), het werken aan gemengde wijken, het betaalbaar houden van de voorraad (gematigd huurprijsbeleid, beïnvloeden prijsstijgingen koop) en verduurzaming van de woningvoorraad.
In 2021 hebben we, samen met onze partners, gewerkt aan onder andere de volgende dossiers:
- Taskforce ‘versneld toevoegen tijdelijke woonruimte’
- Programma Thuis voor Ouderen
- Prestatieafspraken met de individuele corporaties
- Evaluatie en aanpassing actieplan middenhuur
- Actieplan betaalbare koop
- Initiatiefvoorstel Wooncoo ̈ peraties
- Actualisering Huisvestingsverordening
- Opzet regeling opkoopbescherming
- Aanpak discriminatie op de woningmarkt
- Er zijn afspraken gemaakt over onder meer cofinanciering door het Rijk en er zijn aanvragen en voorstellen gedaan om de groei van de stad financieel mogelijk te maken. Dit heeft geresulteerd in financiële bijdragen van het Rijk (woningbouwimpuls Overvecht, bijdrage flexwonen Utrecht Zuid). Een aanvraag uit het Volkshuisvestingsfonds voor Overvecht is i.v.m. overtekening van het rijksbudget net buiten de toekenningen gevallen.
- Er zijn meerdere gebiedsgerichte uitwerkingen vastgesteld (zoals stedenbouwkundige programma’s van eisen voor de MWKZ, bestemmingsplan Beurskwartier en Cartesiusdriehoek enzovoorts).
In het Stadsakkoord Wonen hebben de partners op de Utrechtse woningmarkt wederkerige en langjarige afspraken gemaakt, gericht op een betere balans in de woningmarkt. In 2021 is de samenwerking rond het Stadsakkoord voortgezet. Met partners (ontwikkelaars, corporaties, bouwers en beleggers) zijn tweemaandelijks thema’s uit het Stadsakkoord besproken voordat zij ter besluitvorming werden aangeboden. Dit geeft partijen de mogelijkheid om actief mee te denken. Voor de gemeente levert het andere perspectieven die relevant kunnen zijn om te betrekken in het proces. Voorbeelden van besproken thema’s zijn de aanpassing van het Actieplan Middenhuur, het Actieplan betaalbare koop, de Taskforce ‘Versneld toevoegen tijdelijke woonruimte’, huisvesting voor ouderen, het UPP-proces en het MPR.
We hebben veel dossiers opgepakt om de woningmarkt beter te kunnen reguleren. Hiervoor hebben we moeten prioriteren op basis van de toegekende middelen in de begroting. In 2022 gaan we verder met optimaliseren van de woningmarkt. Indien we geld toegekend krijgen voor bijvoorbeeld het opstellen van een leegstandsverordening en/of een doelgroepenverordening, dan pakken die wij die op.
Prestatieafspraken met de Utrechtse corporaties
In 2021 zijn individuele prestatieafspraken gemaakt met alle STUW-corporaties en, indien verenigd, hun huurders voor de periode 2021-2025. In de stedelijke prestatieafspraken is een appendix opgenomen over de ontwikkeling van een gezamenlijke wijkenstrategie die zich richt op de balans in toevoegingen en onttrekkingen van sociale huurwoningen, vanuit het uitgangspunt dat de sociale voorraad moet meegroeien met de groei van de stad. Het instrument wijkenstrategie is in 2021 voor het eerst opgesteld met daarbij een stedelijk beeld met focus op de amendementswijken (Oost, Noordoost, West en Binnenstad). De gegevens hebben betrekking op de ontwikkeling in de komende vier jaar, met een perspectief voor de jaren daarna. Tevens is in 2021 de voortgangsrapportage over 2020 van de prestatieafspraken opgesteld. De afspraken passen in het kader zoals vastgelegd in de herziene Woningwet 2015 en sluiten aan bij het landelijke Sociaal Huurakkoord.
Sinds 2020 spreken we twee maal per jaar we met de corporaties in het bestuurlijk productieoverleg. Zo ook in 2021. Doel van dit overleg is om de productie van sociale huurwoningen in de stad de komende jaren hoog te houden en mee te laten groeien met de vraag en de groei van de stad. Na een piekjaar qua opleveringen van sociale huurwoningen in 2020 waren de opleveringen in 2021 beperkt; namelijk ongeveer 200 vanuit STUW. Eind 2021 zij nadere afspraken gemaakt om in het productieoverleg nog nauwgezetter de voortgang van projecten te volgen en te bespreken.
Sociale huur
In 2021 hebben wij ingezet op het toevoegen van sociale huur in nieuwbouwplannen, bij voorkeur in de wijken waar het aandeel sociale huur relatief laag is. Qua opleveringen was 2021 een bescheiden jaar, maar in veel projecten die afgelopen jaar vorm kregen zien we veel sociale huur (waaronder ook voor kwetsbare doelgroepen). Voorbeelden hiervan zijn: Beurskwartier en Papendorp.
Via de afspraken rondom betaalbaarheid in de prestatieafspraken dragen we bij aan het betaalbaar houden van de sociale huur. Met het project 'Huisjesmelkers en ondermijnende criminaliteit' pakken we vastgoedmisbruik aan. Net als in 2020 hebben onze inspecteurs vanwege de Corona-maatregelen minder kunnen controleren dan de jaren ervoor. In 2021 is daarom vooral geïnvesteerd in informatieanalyse en optimalisering van de processen.
Middenhuur
In het afgelopen jaar hebben wij het Actieplan Middenhuur 2017 geëvalueerd. Hieruit blijkt dat het Actieplan goed functioneert. De evaluatie heeft geleid tot een voorstel voor aanpassingen in de systematiek. Deze optimalisatie bestaat uit het aanpassen van de voorwaarden middenhuur, zodat de balans tussen het borgen van de juiste prijs-kwaliteitverhouding - passend bij de behoefte van middeninkomens - en het verhogen van het bouwtempo in het middenhuursegment verbetert.
Betaalbare koop
In 2020 zijn we gestart met het toepassen van een anti-speculatiebeding en een zelfbewoningsplicht bij projecten waar betaalbare koopwoningen tot en met de NHG-grens worden gebouwd. Dit doen we om ervoor te zorgen dat deze woningen niet worden opgekocht door investeerders, maar beschikbaar blijven voor eigenaar-bewoners. Eind 2021 is deze prijsgrens verhoogd en worden de maatregelen toegepast op nieuwbouwwoningen met een prijs tot en met 2x NHG.
Fonds Toevoegen Woonruimte
In 2021 hebben wij de beleidsregel Fonds toevoegen woonruimte tweemaal gewijzigd, de eerste maal overeenkomstig de aanbevelingen uit de evaluatie in 2019 en de tweede maal op basis van motie 157/2021 betreffende aanpassing van de minimum oppervlakte-eis bij aanvraag haalbaarheidsonderzoek. De eerste wijziging betrof aanpassingen met betrekking tot het terugdringen van onwenselijk gebruik van de subsidieregeling. De nadere regel is strikter geformuleerd, waardoor voortaan alleen kleinere ontwikkelingen (maximaal 25 zelfstandige woonruimten) een aanvraag konden doen en nadere criteria zijn opgenomen waaraan aanvragende partijen moeten voldoen. Bovendien kon voortaan de subsidie op grond van deze nadere regel alleen aangevraagd worden voor woningen voor bijzondere/kwetsbare doelgroepen en woningen boven winkels, beide alleen in het sociale- en middenhuursegment. In het najaar van 2021 hebben wij de regeling via de campagne Morgen Mooier Maken bij ondernemers onder de aandacht gebracht. De aanpassing van de regel heeft echter nog niet het gewenste effect gehad, er is in 2021 geen enkele aanvraag gedaan. In 2022 brengen we de regeling beter onder de aandacht en passen mogelijk opnieuw aan.
Bescherming bestaande voorraad
Het wetsvoorstel dat het gemeenten mogelijk maakt een opkoopbescherming in te voeren, treedt per 1 januari 2022 in werking. Samen met de andere G5-steden hebben wij de vertaling gemaakt naar een lokale regeling. Het voorstel om de Huisvestingsverordening te wijzigen en de opkoopbescherming in te voeren is inmiddels ter vaststelling aan de raad aangeboden.
In juli is de huisvestingsverordening aangepast en zijn wijzigingen doorgevoerd naar aanleiding van de nieuwe ‘Wet toeristische verhuur van woningen’.
Het beleid voor omzetten en splitsen is geëvalueerd en wordt begin 2022 aangeboden aan de raad. Op basis van de evaluatie zijn we begonnen met het maken van aanpassingen in de beleidsregels voor lokaal maatwerk voor omzetten en splitsen. Dit ronden wij begin 2022 af.
In 2021 hebben we actief bijgedragen aan de vorming van het Wetsvoorstel Goed Verhuurderschap. Het wetsvoorstel biedt gemeenten de mogelijkheid om algemene regels in te stellen ter bevordering van goed verhuurderschap. We hebben toepassing van de wet voorbereid, zodat we bij inwerkingtreding meteen gebruik kunnen maken van de bevoegdheden die de wet biedt.
We brengen discriminatie op de particuliere woningmarkt sinds 2019 in beeld. Er is sprake van discriminatie in de particuliere huursector op de gronden etniciteit, seksuele geaardheid en fysieke beperking. Met pilotmiddelen van BZK hebben wij onderzoek laten uitvoeren naar concrete instrumenten om discriminatie aan te pakken. Op basis van de aanbevelingen hebben wij een plan opgesteld met acties gericht op: voorlichting/bewustwording, objectiever werven en selecteren van kandidaat-huurders en bestraffing. Wij hebben het restant van de pilotmiddelen ingezet voor een nieuwe ronde praktijktesten en onderzoek naar een meldplicht voor bemiddelaars bij discriminerende verzoeken.
Corona
De coronamaatregelen hadden geen gevolgen voor de uitvoering van dit programma.