Een pluriform aanbod
2021 was het eerste jaar van de Cultuurnota 2021-2024 en van de tweejarige regeling 2021-2022. Meerjarig en incidenteel gesubsidieerde instellingen voerden, helaas nog steeds gebukt onder coronamaatregelen, uiteenlopende activiteiten uit die samen een gevarieerd en vernieuwend cultuuraanbod voor iedereen vormden. De belangrijkste ontwikkelingen:
- Om de zwaar door coronamaatregelen getroffen culturele sector te helpen herstellen en vernieuwen hebben wij het Utrechts Herstel- en innovatiepakket gelanceerd. Hiermee is invulling geven aan de 7,5 miljoen euro die het Rijk aan Utrecht hiervoor beschikbaar heeft gesteld. Met het pakket is naast acute noodsteun aan instellingen ook een krachtige impuls gegeven aan de zakelijke en artistieke praktijk van makers (onder andere via 88 ontwikkelsubsidies), aan het creëren van extra plekken in de stad voor maken en presenteren (via 28 programmeringssubsidies en het PUNT) en het uitbreiden van projecten en producties (onder andere via 146 projectsubsidies en 122 impulssubsidies). De jongste lichtingen makers zijn in samenwerking met de HKU, ROC Creative College, de Herman Brood Academie en Nimeto ook extra begeleid in de opbouw van een beroepspraktijk in deze moeilijke periode. Om het totale budget op een ordentelijke manier uit te kunnen geven is de eerste helft van 2021 gebruikt om alle regelingen goed op te zetten. Na de lancering in de tweede helft van 2021 is in totaal een bedrag van 3,4 miljoen euro uitgegeven aan herstel en innovatie. Daarnaast zullen veel aanvragen en programma's die in 2021 voorbereid zijn, in 2022 pas worden uitgekeerd. In december 2021 is ook besloten om de looptijd van de regelingen te verlengen tot en met de eerste helft van 2022.
- We hebben een nulmeting uitgevoerd naar de behoeftes, knelpunten en dilemma's met betrekking tot fair practice bij de huidige Cultuurnota-instellingen. Dat heeft onder andere geleid tot de aanbeveling om te werken aan onderlinge kennisdeling en uitwisseling op dit gebied. Naar aanleiding hiervan is met Kunsten’92 een programma opgezet om dit verder aan te jagen. Dit programma vindt plaats in het voorjaar van 2022. Eind 2021 is ook een start gemaakt met het onderzoek naar de meerkosten van fair practice voor de Cultuurnota-instellingen. Dit rapport is in januari 2022 naar de raad verstuurd.
Ruimte voor ontwikkeling
In onze groeiende stad is er ook het afgelopen jaar veel aandacht geweest voor het vinden en realiseren van de juiste plekken voor kunstenaars, culturele organisaties en kunstwerken. De belangrijkste ontwikkelingen:
- Sinds eind augustus 2021 kunnen muzikanten, producers, geluidskunstenaars en exploitanten een investeringssubsidie aanvragen voor de realisatie van muziekstudio’s . Daarmee stimuleren we dat Utrecht een thuisbasis voor muzikale makers blijft, ondanks de hoge vastgoedprijzen en relatief hoge investeringen die met de bouw van muziekstudio’s gepaard gaan. In 2021 zijn twee aanvragen ontvangen, waarvan één is toegekend. De andere aanvraag wordt in 2022 in een aangepaste versie opnieuw ingediend. Daarnaast hebben nog tien potentiële aanvragers informatie over de regeling opgevraagd, waarbij de verwachting is dat een aantal daarvan in 2022 een aanvraag zal indienen.
- Met stichting De Machinerie hebben we afspraken gemaakt over juridische zaken en prestaties. De Machinerie heeft fondsen geworven voor inhoudelijke programma's die inmiddels van start zijn gegaan, zoals de educatiehub en de talenthub. Als gevolg van de wereldwijde schaarste aan bouwmaterialen is geconstateerd dat de begroting ondanks diverse versoberingen niet sluitend te krijgen was. Zowel de eigenaar als de gemeente hebben een extra bijdrage geleverd. Op basis van de nieuwe begroting is de business case aangepast, die is getoetst door een onafhankelijk bureau. Dit geeft voldoende vertrouwen om het project voort te zetten.
- In december is de Uitvoeringsnota Huisvesting culturele en creatieve sector vastgesteld. De nota heeft als doel om inhoudelijk uitvoering te geven aan de groei van ruimte voor culturele voorzieningen en creatieve werkruimte zoals vastgesteld in RSU2040. We hebben beschreven hoe we op basis van strategische keuzes voor locaties, verschillende vormen van regie en financieringsvormen 80.000m2 extra werkruimte willen realiseren voor creatieven en voorzieningen willen toevoegen met een uitstraling voor wijken, op stedelijk niveau en voor de regio en daarbuiten.
- De gemeenteraad heeft het Ontwikkelplan Berlijnplein vastgesteld en krediet beschikbaar gesteld voor de realisatie van dit plan. Daarnaast zijn de ‘schottenkeet’ en de herbouw van het in 2020 afgebrande Paviljoen opgeleverd, is een groot deel van het terrein heringericht en is de aanbesteding voor het ontwerp, de bouw en het onderhoud van de permanente culturele voorziening Berlijnplein van start gegaan. RAUM, het NUT en andere leden van de in 2021 opgerichte Coöperatie Berlijnplein hebben culturele publieksactiviteiten op en om het plein (en online) georganiseerd. De Werfkelders onder het Plantsoen van Boedapest zijn gereed gemaakt voor tijdelijk cultureel gebruik, en we zijn begonnen met de renovatie van de boerderij van De Vrijstaat.
- In 2021 is de nieuwe Uitvoeringsnota Kunst in de openbare ruimte 2021-2030 vastgesteld. Kunst in de openbare ruimte is een van de meest laagdrempelige en democratische vormen van kunst en het draagt bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. Met de 1,5 % regeling, het Fonds Stadsverfraaiing en de Meerjarige kunstprogramma’s, hebben we in Utrecht krachtige instrumenten voor kunst in opdracht. De openbaarheid vraagt ook om zorgvuldige processen, transparantie en een goede inbedding in de samenleving. Daarom zijn in de Uitvoeringsnota zes uitgangspunten benoemd waaraan de nieuwe kunstopdrachten getoetst worden.
- Het 10-jarige kunstprogramma ‘Gemene Grond’ voor de gebieden Lombokplein, Beurskwartier en de Merwedekanaalzone, is als onderdeel van de uitvoeringsnota vastgesteld. Gemene Grond zal door middel van kunstprojecten op de ruimtelijke en sociale transities in deze gebieden reageren en reflecteren. Het programma wil samen met bewoners, het culturele veld, maatschappelijke organisaties en private partijen, werken vanuit een gemeenschappelijk gevoelde verantwoordelijkheid voor de publieke ruimte, onze ‘gemene grond’.
- Bij meerdere scholen en openbare gebouwen en in wijken hebben we, in samenspraak met bewoners of gebruikers van gebouwen, gewerkt aan de realisatie van kunstwerken . Nieuw opgeleverd zijn de muurschildering op de gevel van TivoliVredenburg, de sculptuur Script of the City voor het Beeldenpark Croeselaan en het fotoproject ‘De wijk als fotoalbum’ voor en met Sterrenwijk. Daarnaast hebben we 3 kunstwerken herplaatst en gerenoveerd.
Corona
De meeste culturele instellingen, onder andere de instellingen die zijn opgenomen in de Cultuurnota 2021-2024 en de tweejarige regeling 2021-2022, hebben veel van hun plannen niet kunnen uitvoeren of sterk moeten aanpassen. Gedurende het gehele jaar heeft er extra intensief overleg plaatsgevonden met de sector over de impact van Corona en de manier waarop we als gemeente het beste kunnen ondersteunen. De innovatieve oplossingen waarmee de culturele sector gedurende dat jaar zich toch steeds heeft weten aan te passen aan de omstandigheden getuigt van uitzonderlijke veerkracht en wendbaarheid.