1.2 Het mobiliteits- en parkeergedrag dragen bij aan een aantrekkelijke stad

Om de binnenstad aantrekkelijk en toegankelijk te houden, hebben we de nieuwe stalling onder House Modernes gerealiseerd en is stalling Lange Koestraat omgebouwd tot buurtstalling. De studie met Klépierre over het ombouwen van een deel van autoparkeergarages tot fietsenstallingen is afgerond.
Met NS en ProRail hebben we een plan ontwikkeld voor een fietsenstalling in het Jaarbeurspleingebouw. De zoektocht naar uitbreiding van capaciteit bij de stations in de stad, met name bij Utrecht CS, Overvecht, Lunetten en Vaartsche Rijn.
De module Fietsparkeren van de Parkeervisie is ter inzage gelegd.
Op verzoek van inwoners hebben we de capaciteit van het veilig stallen van fietsen in de openbare ruimte vergroot. We hebben 1.168 stallingsplaatsen in de woonomgeving geplaatst, 179 aanvragen hebben we om technische redenen moeten afwijzen. Er zijn vier fietsentrommels geplaatst, elf aanvragen zijn niet gehonoreerd. Bij dertien bushaltes op de bedrijven Papendorp, Oudenrijn en business-eiland hebben we 150 extra stallingsplekken gemaakt.
Het fietsdepot is verplaatst naar een tijdelijke locatie in Overvecht, om ruimte maken voor herontwikkeling in de Merwedekanaalzone. Ten slotte hebben we fietscoaches ingezet om fietsers te stimuleren hun fiets in stallingen te plaatsen en handhaven we doorlopend op gevaarlijk gestalde fietsen en weesfietsen. Dit heeft geleid tot een verhoging van de bezettingsgraad van kortparkeerders in de bewaakte stallingen.

Corona
Door de wisselende coronamaatregelen, heeft de bezetting van de bewaakte fietsenstallingen in het centrum en bij stations grote fluctuaties laten zien (“hollen of stilstaan”). Er is extra behoefte aan stallingsvoorzieningen in woonbuurten, we hebben meer aanvragen dan oorspronkelijk begroot afgehandeld. Ook de kosten van rekken en plaatsing zijn gestegen.

De raad heeft de parkeervisie samen met de eerste twee modules (parkeernormen en aanpak betaald parkeren) op 25 november vastgesteld. In november 2021 hebben wij de laatste vier modules (fietsparkeren, parkeren en toegankelijkheid, parkeerhubs en aanpak parkeren openbare ruimte) vrijgegeven voor inspraak. We zijn gestart met de implementatie van de werkwijzen uit de vastgestelde modules.

We hebben geadviseerd over het onderdeel parkeren bij grote ontwikkellocaties zoals Merwede en Cartesius en bij omgevingsvisies als de binnenstad en USP/Rijnsweerd. We zijn in gesprek met bewoners in wijken die parkeeroverlast ervaren en hanteren daarbij de kaders uit de procedure invoeren betaald parkeren. Vanuit de procedures die eind 2020 zijn gestart zijn in 2021 vijf deelgebieden ingevoerd (Sartreweg, Richard Wagnerlaan, twee deelgebieden Julianaweg en Kariboestraat). Verder hebben we in 2021 in elf deelgebieden een draagvlakmeting gehouden, waarvan er negen leiden tot invoering betaald parkeren. In vier gebieden is dit ook in 2021 ingevoerd (Lingestraat, Reggestraat, E. Zoudenbalchstraat en in Bloemenbuurt deel 1). Voor de overige vijf gebieden is de draagvlakmeting in november/december gehouden en volgt de invoering in 2022 (Veemarkt, Voordorp – deelgebied 1 en 2, en Dichterswijk -

We hebben het gebruik van garages en P+R-locaties als alternatief voor parkeren op straat gestimuleerd, door het verbeteren van de vindbaarheid (fysiek en digitaal) van de garages en
P+R-locaties en acties in samenwerking met Goedopweg. Ook hebben we vergunninghouders in de binnenstad en omliggende wijken actief benaderd om over te stappen van een straatvergunning naar een garageabonnement. Het aanbod voor bewoners in garages is uitgebreid met plekken in de Springweggarage en de overige particuliere garages rond Hoog Catharijne. Er zijn vijftien vergunninghouders overgestapt van straat naar garage en drie naar de P+R.
We hebben binnen de gemeentelijke openbare garages plekken beschikbaar gesteld voor deelauto- aanbieders. In de Croeselaangarage wordt hier inmiddels gebruik van gemaakt.

We zijn gestart met het opheffen van parkeerplaatsen in de binnenstad. Op het Janskerkhof zijn veertien plekken ingericht voor fietsparkeren.

De prioritering en inzet van de handhaving van betaald parkeren op straat is uitgevoerd conform het Handhavingsprogramma 2020-2023. We hebben ingezet op informatiegestuurd handhaven.
We zijn gestart met het verdunnen van de parkeerautomaten: in december is een deel van de automaten in de wijk Wittevrouwen weggehaald. Deze worden na schoonmaak en controle weer gebruikt in de wijken waar betaald parkeren wordt ingevoerd. We zijn samen met een groot aantal gemeenten het project Digitale GPK gestart om parkeren voor mensen met een beperking beter te regelen. In het project wordt gewerkt aan een landelijke oplossing voor gemeenten waar GPK-houders een digitale vergunning nodig hebben. Het voordeel voor GPK-gebruikers is dan dat zij niet meer in iedere gemeente die ze bezoeken apart een (digitale) parkeervergunning aan hoeven te vragen.

Parkeergarage Berlijnplein is nagenoeg heel 2021 gesloten geweest door technische problemen die zich kort na de oplevering voordeden.

We hebben in de binnenstad veertien plekken voor autoparkeren omgezet naar fietsparkeren. Het plan was om er 40 op te heffen, de overige 26 volgen zo spoedig mogelijk nadat we de volgorde van de verschillende wensen en mogelijkheden hebben afgewogen.

Corona
Door de lockdown en het thuiswerken zijn mensen thuisgebleven en zijn er ook in 2022 weer minder parkeerinkomsten gerealiseerd. Dit zien we het meest in de P+R’s en openbare garages, maar ook in het straatparkeren. Wij hebben ook dit jaar aan artsen, verpleegkundigen en ander zorgpersoneel, die vanwege corona extra dag- én nachtdiensten draaiden of op andere locaties werden ingezet en als gevolg daarvan de noodzaak van parkeren in de nabijheid van de woning extra voelden, een tijdelijke parkeervergunning voor hulpverleners toegekend.

Mobiliteitsmanagement

• Doelgroepenaanpak: In april 2021 heeft Goedopweg vanwege de herinrichtingsplannen op Westelijke Stadsboulevard (WSB) in het kader van de Doelgroepenaanpak een verkeersonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek laat zien dat een behoorlijk groot aandeel van het autoverkeer over afstanden rijdt van minder dan 15 km, en daarvan ook nog een flink aandeel minder dan 7,5 kilometer. Goedopweg start in het tweede kwartaal 2022 op basis van de onderzoeksuitkomsten een campagne over Anders Reizen met verschillende acties om automobilisten op de WSB kennis te laten maken met de mogelijkheden van alternatief vervoer.
• Werkgeversbenadering: Eind 2021 hebben 58 werkgevers zich aangesloten bij de Werkgeversbenadering. Onderdeel van de Werkgeversbenadering zijn de gebiedsaanpakken Oost (USP en Rijnsweerd-Oost), Stationsgebied, Lage Weide-de Wetering Haarrijn en A12-zone. Dit zijn grote werkgebieden en/of waar nabij nieuwe ontwikkelingen (gaan) plaatsvinden Dit resulteert in individuele en collectieve maatregelen van bedrijven. Voorbeelden van individuele maatregelen zijn het stimuleren thuis/ hybride werken, fiets- ov-stimulering via reisbeleid en plaats- en tijdonafhankelijk onderwijs. Voorbeelden van collectieve maatregelen zijn benchmarkstudies, een hub deelmobiliteit (USP), gebiedsbrede reisadviezen, een flexibel ov-abonnement voor werknemers (USP), een fietscampagne (Lage Weide) en (e)fietsprobeeracties (Lage Weide).
• Sinds de zomer 2021 ondersteunde GoedOpWeg tien bedrijven individueel, uitbreiding is voorzien voor 2022.
• De Onderwijsaanpak: De werkzaamheden voor de Onderwijsaanpak hebben grotendeels plaatsgevonden vanuit de gebiedsaanpak Utrecht Oost waar de twee grootste Utrechtse onderwijsinstellingen zijn gevestigd. Dit resulteerde voor de onderwijsinstellingen, vooral door Corona, op maatregelen gericht om op afstand te studeren, het spreiden van reizen en afspraken over hybride onderwijs. Verschillende basisscholen hebben aangegeven problemen te ervaren met de parkeermogelijkheden voor hun medewerkers (met name in het betaald parkerengebied). We zijn hier mee bezig geweest, dat heeft niet geleid tot resultaten.
• De Scholen- wijkaanpak: Samenwerking vond plaats met Sport Utrecht, zij hebben de aanpak uitgevoerd. De scholenaanpak richt zich op activiteiten op basisscholen die gericht zijn op het stimuleren van fietsen, lopen en verkeersveiligheid. De Scholenaanpak is door Corona aangepast, naar een online programma. Sport Utrecht is in 2021 verder gegaan met het online praktisch fietsverkeersexamen en activiteiten om de verkeersveiligheid rondom basisscholen.
• In de zomer van 2021 is de Fietshub in Overvecht opgezet. U-pashouders uit Overvecht kunnen voor een laag bedrag een fiets aanschaffen. Hierbij krijgen zij een jaar lang onderhoud en stimuleren wij ze om te (blijven) fietsen. Inmiddels zijn er ruim 200 fietsen verkocht. We hebben de intentie om in 2022 de Fietshub stadsbreed uit te breiden.

Verkeersmanagement
Met hulp van verkeerslichten, detectielussen, bewegwijzering en reisinformatie sturen en regelen we het verkeer in onze stad. Dat doen we zoveel mogelijk volgens de kaders van het Mobiliteitsplan 2040: voorrang voor langzaam verkeer en OV. Op basis van het geactualiseerde Mobiliteitsbeleid willen we nog duidelijkere keuzes maken bij het prioriteren van het verkeer in de stad. Daarom hebben we in 2021 een tactisch regelkader opgesteld voor het inzetten het verkeersmanagement in de stad. Dat geeft ons handvaten hoe we al het verkeer in de stad willen en kunnen regelen en sturen, en wat daarvoor nodig is aan systemen. Dit kader passen we bijvoorbeeld toe in de regelingen van bestaande verkeerslichten en het ontwerp en realisatie van nieuwe verkeersmanagementsystemen (bijvoorbeeld op en rond de Westelijke Stadsboulevard en Socrateslaan).
In 2021 hebben we verschillende technische innovaties gerealiseerd die ons verder helpen bij het zo goed mogelijk regelen van het verkeer. De ambitie was er om in 2021 zo'n 50 werkende iVRI's (intelligente verkeersregelinstallatie) te hebben op kruispunten. Dat aantal hebben we niet gehaald, door verschillende technische uitdagingen op dit nieuwe product. Naar verwachting hebben we medio 2022 dit aantal wel gehaald. Met iVRI’s wordt de basis gelegd om met nieuwe diensten het verkeer slimmer te detecteren en op netwerkniveau te regelen, waarbij we op termijn prioriteit kunnen gaan geven aan langzaam verkeer en openbaar vervoer. Daarnaast kunnen iVRI’s ook richting gebruikers communiceren met bijvoorbeeld informatie over groentijden.
Ook bewegwijzering helpt bij het beter sturen en regelen van het verkeer. De autobewegwijzering (de blauwe borden) hebben in 2021 een flinke update gekregen. In de helft van de stad is de autobewegwijzering weer up-to-date. De andere helft volgt in 2022.

Smart Mobility en Deelmobiliteit
Binnen het thema smart mobility is in 2021 wederom gewerkt aan studies, pilots en projecten op het terrein van slimme, schone en gedeelde mobiliteit. Hierdoor werken we aan het versnellen van drie transities;

1. van passieve naar actieve mobiliteit;
2. van bezit naar gebruik van mobiliteit;
3. van statisch naar dynamisch ruimtegebruik.

Binnen de transitie naar actieve mobiliteit is medio 2021 een pilot Fietsdrukte gestart, bestaande uit experimenten op het (brom)fietspad langs de Biltstraat, nabij de Berekuil. Er hebben twee experimenten plaatsgevonden, gericht op het terugdringen van de beleving van fietsdrukte, en een derde experiment volgt voorjaar 2022. Binnen de transitie van bezit naar gebruik is een studie opgeleverd naar buurthubs, inclusief voorstellen voor pilotlocaties in Utrecht met elk een specifiek onderzoeksdoel. De tweede helft van het jaar hebben we gewerkt aan de voorbereiding van pilots met buurthubs op de locaties Parkeergarage Vaartsche Rijn, Nicolaaskerkhof en het Krachtstation Kanaleneiland. In 2022 gaan deze pilots in uitvoering, naast de bestaande hub met deelmobiliteit in de Grifthoekgarage. Een aantal bestaande projecten zijn gecontinueerd. In Merwede hebben we samen met de andere grondeigenaren verder gewerkt aan de realisatie van het innovatieve deelconcept. Ook is de pilot met de Mobility as a Service-app Gaiyo in Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern voortgezet. Door Corona is het gebruik tijdelijk
ingezakt en is de campagne tijdelijk stopgezet. Mede daardoor hebben we samen met onze partners in Goedopweg besloten de pilot te verlengen tot eind 2022.

Binnen transitiespoor van statisch naar dynamisch hebben we de mogelijkheden verkend om te experimenteren met intelligente toegang (taxibuffer in ‘Tuinen van Moreelse’), en meervoudig ruimtegebruik (slimmer benutten van laad- en losplekken in de Twijnstraat), waarbij (alleen) het laatstgenoemde experiment zal worden gerealiseerd. Eind april is een studie naar de ruimtelijke impact van zelfrijdend vervoer en automatisering van mobiliteit naar de Raad gestuurd, die in het coalitieakkoord 2018-2022 was aangekondigd. De afgelopen periode zijn ook een aantal integrale procesacties uitgevoerd, die randvoorwaardelijk zijn voor het uitvoeren van de drie transities. Samen met de provincie Utrecht en andere regiogemeenten hebben we gewerkt aan een uitvoeringsplan voor de landelijke opgave Digitalisering Overheden, gericht op het structureel op orde krijgen van de vijftien belangrijkste data-items. Daarnaast hebben we een procesinstrument ontwikkeld die projectleiders in het ruimtelijke domein kunnen gebruikten om mobiliteitskeuzes in het planvormingsproces meer integraal én explicieter te maken, en die zal worden getest in gebiedsontwikkelingen, waaronder Galgenwaard.

Ook op het terrein van deelmobiliteit zijn in 2021 diverse acties ontplooid en afgerond. Per eind januari 2021 geldt de vergunningplicht voor het commercieel aanbieden van voertuigen in de openbare ruimte. In het tweede kwartaal van 2021 zijn aanbieders geselecteerd voor het aanbieden van (600) deelfietsen (Donkey Republic), (500) elektrische deelfietsen en (300) e-deelbromfietsen (beide TIER Mobility). Daardoor is het aanbod aan deeltweewielers in de stad in 2021 fors toegenomen. Echter, de laatste maanden van 2021 hebben we geconstateerd dat deelfietsaanbieder Donkey Republic niet aan de vergunningsvoorwaarden voldoet, en ook geen intentie heeft getoond om deze situatie te verbeteren.
Daarop hebben we als gemeente besloten om de vergunning definitief in te trekken. De deelfietsen worden verwijderd, en we zoeken naar een alternatief. De lancering van een pilot met 100 elektrische deelbakfietsen van aanbieder Cargoroo was succesvol, deze laat goede gebruikscijfers zien. We hebben daarnaast als gemeente meegewerkt aan de forse opschaling van het aantal deelauto’s tot circa 700 (commerciële voertuigen), onder meer door ook mogelijkheden te creëren in gemeentelijke parkeergarages, zoals de Croeselaangarage.

Ten slotte hebben we in 2021 gewerkt aan de voorbereiding van een campagne en probeeraanbod om (in 2022) het gebruik van deelmobiliteit onder Utrechters te stimuleren, en hebben we de eerste stappen gezet op weg naar een nieuw samenwerkingsmodel met deelautoaanbieders, onder meer door een marktconsultatie onder aanbieders.

Corona
De coronamaatregelen hadden geen gevolgen voor de uitvoering van dit programma.