2.1 Utrecht is een stad met een gezonde, stille en veilige leefomgeving

Geluid
Ook op hoogbelaste locaties moet elke nieuwe woning ter compensatie een geluidluwe gevel hebben. We signaleren dat deze eis, vanwege de ontwikkeling van kleine eenzijdig georiënteerde woningen, vaak lastig uitvoerbaar is. Een enkele keer worden er andere compenserende maatregelen getroffen. Deze aanvullende eis beïnvloedt regelmatig de planvorming en/of uitwerking. In 2021 was dit bijvoorbeeld het geval bij nieuwe plannen aan de J.M. de Muinck Keizerlaan, de Beneluxlaan en de Kovelaarstraat (spoor). Ook de nieuwe woningen in bijvoorbeeld Leeuwesteyn krijgen een geluidluwe gevel en luwe binnenterreinen. Vanuit gezondheidsoogpunt hanteren we een ambitiewaarde die 5 dB lager is dan de wettelijke grenswaarde.

Door het aanbrengen van stiller asfalt en het verlagen van de maximumsnelheid kunnen ook bestaande knelpunten worden verbeterd. Zo lost het nieuwe ontwerp voor de Orinocodreef – inclusief invoering van een 30 km/u regime - de geluidknelpunten daar op. Dit geldt ook voor delen van de Oranjerevierendreef/Zambesidreef. Op de Van Zijstweg/Dr. M.A. Tellegenlaan heeft een snelheidverlaging naar 30 km/u plaatsgevonden. Hierdoor zullen ook bewoners van de nieuwe woningen in het Beurskwartier minder last van geluid hebben.

Er zijn in Utrecht nog maximaal vijfduizend woningen met een potentieel hoge geluidbelasting die mogelijk in aanmerking komen voor sanering (geluidisolatie) met subsidie vanuit het Rijk. In 2021 is gestart met de eerste onderzoeken bij deze woningen zodat zij in de komende jaren, zonodig, van geluidisolerende maatregelen kunnen worden voorzien.

In 2021 is gestart met de nieuwe Visie Geluid en Trillingen, waarmee het beleid wordt afgestemd op de Omgevingswet.

Externe veiligheid (omgevingsveiligheid)
We hebben geadviseerd bij belangrijke ontwikkellocaties waarbij het vervoer van gevaarlijke stoffen een rol speelt: over het doorgaande spoor en over de Rijksweg A2. Voorbeelden hiervan zijn het Lombokplein (spoor) en locaties als de hoogbouw MARK, Haarrijn en de Heldinnenlaan (Rijksweg).

Waterstof heeft zeer specifieke veiligheidsrisico’s. Er hebben in 2021 meerdere gesprekken plaatsgevonden met initiatiefnemers met betrekking tot de realisatie van waterstoftankstations. In deze gesprekken zijn de eisen aan en wensen met betrekking tot de veiligheid voor de omgeving besproken.

Net zoals in voorgaande jaren hebben we de ontwikkelingen rond de aantallen transporten met gevaarlijke stoffen over het spoor nauwgezet gevolgd. Uit de realisatiecijfers van ProRail blijkt dat er nog steeds meer transporten plaatsvinden dan toegestaan volgens het Basisnet Spoor, net als voorgaande jaren. Vanwege deze overschrijdingen (binnen de gemeente Utrecht, maar ook elders in het land) herijkt het ministerie het Basisnet.

Corona
Corona heeft geen invloed gehad op de ons werk op het gebied van geluid en externe veiligheid (omgevingsveiligheid). De door bewoners ervaren overlast door verkeerslawaai is gestegen van 28% naar 30%, zo blijkt uit de inwonersenquête.

Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) vormt, tot aan de invoering van de Omgevingswet, het juridisch kader voor het toetsen van ontwikkelingen. De luchtkwaliteit is gemonitord, zowel met metingen als met berekeningen. Bij alle projecten waarvoor berekeningen plaatsvinden is niet alleen getoetst aan de grenswaarden, maar is ook inzichtelijk gemaakt of de WHO-advieswaarden-2005 in het jaar van planvaststelling worden behaald, dan wel of de WHO-advieswaarden-2005 in 2030 worden behaald.

Bij infraprojecten is gekeken of de WHO-advieswaarde-2005 op de gevel door de aanpassing dichterbij komt, dan wel verder uit het zicht raakt. Waar het laatste het geval is, is geadviseerd om de weg anders in te richten, of om de verkeersintensiteit ter plaatse omlaag te brengen.

Bij ruimtelijke projecten is gestimuleerd om het aantal autobewegingen te verminderen en om (deel)mobiliteit met emissieloze auto’s te stimuleren, waardoor de emissies van fijnstof worden beperkt. Door de voortdurende verschoning van het wagenpark kan de luchtkwaliteit dan gelijk blijven of licht verbeteren.

Om het behalen van de WHO-advieswaarden-2005 dichterbij te brengen is gewerkt aan de uitvoering van het maatregelpakket ‘Utrecht kiest voor gezonde lucht’ (zie de verantwoording bij Bereikbaarheid). Met dit maatregelpakket sluiten we ook aan op het landelijke Schone Lucht Akkoord (SLA). In het kader van het SLA nemen we deel aan de themagroepen, waarin we kennis uitwisselen met de stakeholders. Daarnaast nemen we deel aan een aantal pilots (Schone binnenvaart, Mobiele werktuigen, Houtstookarme/Houtrookvrije Wijken), waarin potentiële maatregelen worden onderzocht en (juridische) belemmeringen in kaart worden gebracht.

Eind 2020 is het Snuffelfietsexperiment met ruim 550 enthousiaste fietsers van de provincie Utrecht (waaraan ook de gemeente deelnam), formeel geëindigd. De resultaten zijn in januari 2021 gepresenteerd . Ze laten bijvoorbeeld zien dat het zorgvuldig kiezen van een fietsroute uitmaakt voor de blootstelling aan fijnstof. De Provincie gaat voorlopig door met het meten van de luchtkwaliteit met deze fietssensoren. Op het platform 'Groene Fietsroutes (dataplatform.nl) ' kunnen de fietsmetingen ‘real time’ worden gevolgd. We zijn gestart met een verkenning naar een stedelijk sensormeetnet, ter vervanging van of als aanvulling op het huidige meetnet.

Corona
Corona heeft geen invloed gehad op de ons werk op het gebied van luchtkwaliteit. In 2021 zijn er positieve neveneffecten op de luchtkwaliteit als gevolg van de coronapandemie: de verkeersintensiteiten zijn lager in 2021 door de lockdowns en door een verminderde economische activiteit. Dit zal voor 2021 een (tijdelijk) positief effect hebben op de luchtkwaliteit.