1.1 Het Utrechts veiligheidsbeleid is erop gericht het huidige niveau (2018) van veiligheid tenminste te behouden

Veilige wijken
Veilige buurten in veilige wijken staan centraal. We hebben ingezet op de voorgenomen maatregelen en acties uit de Programmabegroting. Belangrijke thema’s: aanpak jeugdoverlast, aanpak geregistreerde
criminaliteit, lokale PGA (Persoonsgerichte aanpak), signalen van polarisatie/radicalisering, slachtofferbezoeken overvallen, nazorg bij incidenten, preventie-activiteiten en overleggen met partners, bewoners, ondernemers en bondgenoten.

Geregistreerde criminaliteit
De voorgenomen maatregelen en acties uit de Programmabegroting zijn gerealiseerd.

Openbare orde en maatschappelijke onrust

Crisisbeheersing

De voorgenomen maatregelen en acties uit de Programmabegroting zijn gerealiseerd.
In 2021 hebben twee zogenaamde GRIP-incidenten plaatsgevonden in Utrecht. Het betrof de aanhoudende corona uitbraak (een Grip 4 situatie die was uitgeroepen vanaf het begin van de uitbraak in 2020 en op 5 juli 2021 is beëindigd binnen de Veiligheidsregio Utrecht) en een gaslek aan de Catharijnesingel.

Openbare ordeverstoringen
Dreigende rellen

Meerdere momenten dreigden rellen. Hier zijn voorbereidingen voor getroffen en waar mogelijk is vroegtijdig actie ondernomen. Mede door deze inzet zijn grootschalige rellen achterwege gebleven.

Demonstraties

De afgelopen twee jaar waren er dubbel zoveel demonstraties als de jaren ervoor. In 2021 zijn er meer dan 400 demonstraties geweest in de stad. Demonstraties die in de regel ordelijk en vreedzaam zijn verlopen, bij een aantal echter met een verhoogd risico op ongeregeldheden. I n één geval is een noodbevel afgekondigd. De voorbereiding op mogelijke ongeregeldheden heeft zeer veel capaciteit gekost waardoor daadwerkelijke ongeregeldheden zich tot een minimum hebben beperkt.

Bestuurlijk instrumentarium

• Er zijn 35 gebiedsverboden opgelegd waarvan acht specifiek voor de jaarwisseling.
• Drie verzoeken om het opleggen van een gedragsaanwijzing op grond van art. 2:38a APV zijn afgehandeld; in geen van de gevallen werd voldaan aan de criteria voor toepassing van de gedragsaanwijzing.
• Drie parken (Wilhelminapark, Griftpark, park Lepelenburg) zijn gedurende drie weken ’s nachts afgesloten vanwege de ongekend hoge druk in de parken in de zomer als gevolg van versoepeling van de coronamaatregelen en de grote overlast die hiervan het gevolg was voor omwonenden.
• 87 personen die inbrekerswerktuigen (20) bij zich droegen of dealden in drugs (67) hebben een last onder dwangsom opgelegd gekregen. In drie gevallen is de dwangsom verbeurd. Eveneens betrof het in drie gevallen een minderjarige overtreder in welk geval een waarschuwingsgesprek in bijzijn van de ouders heeft plaatsgevonden.

Last onder dwangsom vanwege online aangejaagde openbare ordeverstoring
Als een van de eerste gemeenten in Nederland is aan een persoon die online opriep tot ongeregeldheden in Utrecht een last onder dwangsom opgelegd. Dat betekent dat zodra hij zich wederom bezondigt aan dit gedrag de dwangsom zal worden ingevorderd (link ).

Voorkomen van polarisatie en radicalisering
Het huidige programma om polarisatie en radicalisering aan te pakken, ‘Utrecht zijn we samen’ (UZWS), wordt verbreed om nieuwe ontwikkelingen (anti-institutiesentimenten/problematisch complotdenken/ links- en rechtsextremisme, al dan niet versterkt door Corona-maatregelen) het hoofd te bieden (link ).
We zien in Utrecht een toenemende samenloop van GGZ-problematiek met zorgelijk gedrag of zorgelijke uitspraken. In 2021 waren er 45 cases op het gebied van radicalisering en hebben we 80 zorgelijke signalen onderzocht.

Straatintimidatie
Om ervoor te zorgen dat iedereen in Utrecht veilig en ongehinderd gebruik kan maken van de publieke ruimte wordt ongewenst en grensoverschrijdend gedrag op straat aangepakt. Over de contouren van een stevige meerjarige aanpak van straatintimidatie is de raad op 14 december 2021 per brief geïnformeerd.

Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte

• Het handhaven van de coronamaatregelen heeft in 2021 de hoogste prioriteit gekregen. Door de coronamaatregelen is de drukte in de parken toegenomen. Dit heeft geleid tot een stijging aan overlastmeldingen van bewoners rondom parken. De inzet van toezichthouders en handhavers in parken is in 2021 geïntensiveerd.
• Met extra inzet van gemeentelijke toezichthouders is de politie ontlast (de politiecapaciteit staat onder druk).
• Tijdens de jaarwisseling hebben handhavers gecontroleerd op de naleving van het vuurwerkverbod en bijgedragen aan een feestelijk en veilig verloop van de jaarwisseling. Tussen 6 december tot 9 januari zijn vijf boetes en één waarschuwing uitgedeeld na melding van vuurwerkoverlast.

Bijzondere Wetten
Vanwege de vraag naar toezicht op de coronamaatregelen en de beperkingen in sluitingstijden voor horecabedrijven, coffeeshops, seksinrichtingen en casino’s hebben we onze reguliere werkzaamheden slechts in beperkte mate uit kunnen voeren.

Nota ‘Grenzen stellen, perspectief bieden’
De ontwrichtende effecten van ondermijning zijn groot: de leefbaarheid in de wijken komt onder druk. Er zijn zorgen over drugsgerelateerde criminaliteit. Dit is aanleiding geweest voor het opstellen van de nota ‘Grenzen stellen, perspectief bieden’. Deze nota (link ) is op 23 december 2021 door de raad vastgesteld en omschrijft een meerjarige integrale aanpak met als doel het tegengaan van de ontwrichtende effecten van drugsgerelateerde criminaliteit in Utrecht vanuit de pijlers doorbreken criminele carrières en doorbreken criminele geldstromen.

We hebben ingezet op de voorgenomen maatregelen en acties uit de Programmabegroting. Zo hebben we vanuit OOV een belangrijke bijdrage geleverd aan de (digitale) Week van de Weerbaarheid, waarin onder andere professionals zijn getraind in het herkennen van signalen van ondermijnende criminaliteit. Ook is gestart met het gemeentebreed in beeld brengen van kwetsbare functies.

Bestuurlijk instrumentarium

• In totaal zijn 17 panden, bedrijven en woningen, gesloten op last van de burgemeester meestal wegens drugshandel en in een enkel geval vanwege illegaal gokken (link ).
• Om een bonafide ondernemersklimaat te stimuleren kan de burgemeester een pand, branche of gebied aanwijzen waar voor het verrichten van bedrijfsmatige activiteiten een vergunning nodig is (artikel 2:47 APV). In 2021 zijn vijf pandeigenaren verplicht om over een vergunning te beschikken door aanwijzing van hun panden. Interventies zoals een bestuurlijke maatregel zijn hier niet afdoende gebleken. Het gaat om panden in de wijken Noordwest, Binnenstad en Overvecht.

De effectiviteit van de Bibob-procedure
In de commissie Mens & Samenleving van 23 juni 2021 heeft de burgemeester toegezegd om de raad in de jaarstukken te informeren over de effectiviteit van de Bibob-procedure: de Wet Bibob is een (preventief) bestuursrechtelijk instrument. Het inzetten van de Bibob-procedure, is effectief als het gaat om het beschermen van de integriteit van de overheid en het beschermen van bonafide ondernemers. Om het belang van de bonafide ondernemers te beschermen wordt door gemeente Utrecht het huidige bestuurlijke instrumentarium ingezet om hiervoor de juiste randvoorwaarden te creëren. De effectiviteit blijkt ook uit de behandeling van de nieuwe wetswijziging -2 ^e trance-. Vanuit de landelijke politiek wordt ook ervaren dat het inzetten van de wet Bibob als preventief instrument ervoor zorgt dat de integriteit van de overheid wordt beschermd.

Weerbare stad

We hebben ingezet op de voorgenomen maatregelen en acties uit de Programmabegroting. Zo heeft onderwijsprogramma Kapot Sterk op op verschillende basisscholen (deels) plaats kunnen vinden. Ook hebben we gedurende verschillende periodes in het jaar ondernemers kunnen bereiken middels Knock & Talk gesprekken.

Verstoren criminele ondernemingsklimaat
We hebben ingezet op de voorgenomen maatregelen en acties uit de Programmabegroting. Zo hebben wij met onze partners (aanpak Utrecht Zuid) een gezamenlijke actie gehouden waarbij niet alleen verschillende drugsdealers zijn aangehouden, maar waarbij ook smsjes zijn verzonden aan de contactlijsten van de dealers met daarin o.a. een hulpaanbod voor verslavingsproblemen en/of het bieden van een uitweg uit een criminele carrière.

Mensenhandel
Dit jaar zijn de eerste verkenningen gestart voor het instellen van een regionale signalentafel, waar de zogenaamde ‘zachte’ signalen kunnen worden gedeeld en opgevolgd. Door goede samenwerking met politie en justitie zijn 2 verdachten veroordeeld wegens grootschalige seksuele uitbuiting van jongens in Utrecht. Regioplan heeft onderzoek gedaan naar aard en omvang van mensenhandel in Utrecht (zie hierover ook de beantwoording op SV2021 nr. 65 link en raadsbrief ).

Doorontwikkeling PGA
In 2021 is het aantal gemeentelijke PGA-experts (met specialisme) daar waar dat kon op basis van de beschikbare budgetten uitgebreid om zowel de lokale PGA als de Top X te versterken. Dit vanwege toename van casuïstiek. De lokale PGA is opgeschaald van 70 cases in 2020 naar 90 cases in 2021. In de top X is het aantal cases t.o.v. van 2020 gelijk gebleven op 125. De casuïstiek is echter complexer, waardoor er meer specialisme op zogeheten Hoog Risico Personen moet worden ingezet.
Ook is gestart met de verdere professionalisering en integrale doorontwikkeling van de (lokale) PGA. Dit in afstemming met Maatschappelijke Ontwikkeling, buurtteams, jongerenwerk, politie, ZHVRU en bureau RVS. Deze doorontwikkeling hangt nauw samen met de uitgangspunten van de Nota ‘Grenzen stellen en Perspectief bieden’, de herijking van de PGA (selectie) criteria en de inrichting van een advies en triage punt (ATP) waarbij risicotaxatie instrumenten worden toegepast bij geweld en dreiging.

Nieuwe aanpak ernstig overlast gevende- en criminele families en aanpak plofkraken
In april 2021 zijn we gestart met het ontwikkelen en tegelijk het lerende weg uitvoeren van een aanpak op ernstig overlast gevende en criminele families. Ook zijn we met partners aan de slag gegaan met een specifieke familie die binnen de criteria van deze aanpak valt. De praktijkervaring vanuit deze concrete casus voedt het opstellen van het uitvoeringsplan van de nota op dit onderwerp.
In 2021 hebben we ook de eerste verkenningen gedaan voor een aanpak Plofkraken.
Beide aanpakken maken onderdeel uit van de Nota ‘Grenzen stellen, perspectief bieden’.

Programma Detentie en Terugkeer
In 2021 is ingezet op de verdere implementatie van het nieuwe programma Detentie & Terugkeer (D&T) (link en motie 2019/346 ) en de vertaling van de afspraken uit het Landelijk Bestuurlijk Akkoord ‘Kansen bieden voor re-integratie” (link ) naar de lokale praktijk waarin partners gezamenlijk beter in staat zijn om achterliggende problematiek bij gedetineerden aan te pakken en daarmee het risico op recidive terug te dringen. In 2021 keerden 804 ex gedetineerden terug naar de stad Utrecht en dit is ten opzichte van 2020 (480) een forse stijging.

Fluïde Jeugdnetwerken, aanpak overlast gevende en risicovolle jeugd en jeugdnetwerken

In 2021 vielen 8 jeugdgroepen onder deze aanpak. In 2020 waren dat er 6. De oorspronkelijke aanpak overlast gevende en criminele jeugdgroepen is de afgelopen jaren doorontwikkeld naar inzet op fluïde jeugdnetwerken.

Kwetsbare personen in situaties met huiselijk geweld

In 2021 heeft de (loco)burgemeester 147 keer ingegrepen in situaties van huiselijk geweld door een tijdelijk huisverbod op te leggen aan de pleger. Parallel aan een huisverbod wordt hulpverlening ingezet voor alle betrokkenen. Dit is ten opzichte van 2020 (64) een significante stijging met daarbij de kanttekening dat door de lockdown maatregelen, net als in 2020, in 2021 veel kwetsbare kinderen /gezinnen niet goed in beeld zijn geweest bij scholen en andere professionals. Dit is nog steeds een zorgelijke situatie en hier is op landelijk, regionaal en lokaal niveau aandacht voor.

We hebben in juni 2021 het 'Actieplan “Een veiliger digitale stad' aangeboden aan de raad. Enkele belangrijke acties die in 2021 zijn uitgevoerd: een start maken met het in beeld brengen van de digitale ketenafhankelijkheden, een dilemmasessie rondom cyberbeheersing georganiseerd, een webinar georganiseerd over de digitale infrastructuur van de stedelijke functies, werven van circa 20 Stadsmakers digitale veiligheid, meer dan 1.100 ‘Cyber Agents’ (jeugd) geworven met programma Hackshield en de lancering van het platform Cybernetwerk Utrecht (voor en door ondernemers gericht op digitaal veilig ondernemen).

Versterking (digitale) informatiepositie
We hebben ingezet op de voorgenomen maatregelen en acties uit de programmabegroting.

We hebben ingezet op de voorgenomen maatregelen en acties uit de programmabegroting, waaronder een verkeerspilot waarin boa’s meer bevoegdheden hebben gekregen voor handhaving op verkeersovertredingen.