Gezonde leefomgeving
Gebiedsadvisering op gezonde leefomgeving heeft ook in 2021 geleid tot gezondere ruimtelijke plannen. Dat is goed terug te zien in de omgevingsvisies, zoals de omgevingsvisie Binnenstad, maar ook in concrete plannen. In het bestemmingsplan Cartesiusdriehoek bijvoorbeeld is extra aandacht voor ontmoeten, voeding en gezondheid en de beweegvriendelijke omgeving gerealiseerd.
Naast gebiedsontwikkelingen zijn stadsbreed ook resultaten geboekt. We verstevigden de gemeentebrede ambities op sporten, spelen en bewegen met de Utrechtse sportagenda . Voor meer schonere lucht in de stad is Utrecht als eerste gemeente in Nederland een houtstookcampagne gestart, die ook landelijke aandacht kreeg. Bewoners ontvangen informatie over de gezondheidseffecten van houtstook maar kunnen ook een subsidie aanvragen om het rookkanaal te verwijderen.
Gezond en veilig opgroeien
- Een gezonde start voor alle kinderen in Utrecht: In 2021 organiseerden we een serie bijeenkomsten over kansrijke start: de stedelijke inspiratiesessie over de zes actielijnen, een webinar over Nu Niet Zwanger en het symposium in Overvecht over sensitief werken in de geboortezorg. De speciale uitgave over de eerste 1.000 dagen, de duidingsbijeenkomsten over deze special binnen diverse netwerken en bijbehorende raadsbrief laten ook zien dat er nog veel werk te doen is. 2021 zou het laatste jaar zijn van het landelijke Actieprogramma Kansrijke Start, maar in het nieuwe regeerakkoord is opgenomen dat het programma verder gaat. Met middelen van onder meer het landelijke actieprogramma, de regiodeal Overvecht en de corona middelen van Kansrijke Start hebben we extra ingezet op programma’s en interventies als Nu Niet Zwanger, de Krijtclub, opvoedondersteuning, de samenwerking met ouders, online ouderschapscursus, de samenwerking tussen professionals in de geboortezorg en in wijknetwerken rondom de eerste 1.000 dagen. De aangekondigde wetswijziging prenatale huisbezoeken is meerdere malen uitgesteld en wordt nu per 1 juli 2022 van kracht.
- Alle kinderen doen mee: Afgelopen jaar hebben we met het verbetertraject Voorschoolse Educatie (VE) ingezet op verbetering van de toeleiding naar VE. Voor kinderen die naast een taalachterstand ook een zorgvraag hebben, is de kernpartneraanpak VE gestart. Verder hebben we ouders en kinderen tot 2,5 jaar ondersteund bij het stimuleren van een rijke taal thuisomgeving.
- Ouderschap en collectieve aanpak: In 2021 zijn dertien Webinars voor ouders georganiseerd over diverse opvoedvragen. Ook is gewerkt aan het borgen en verbreden van de collectieve aanpak met samenwerkingspartners.
- Kernpartneraanpak Primair Onderwijs: De pilots voor het versterken van de rol van de JGZ in de kernpartneraanpak in het basisonderwijs konden vanwege Corona niet doorgaan. Wel is er intensief tussen de kernpartners samengewerkt in deze periode.
Gezond gedrag
Linken behorende bij bovenstaande afbeelding:
Inspiratiebijeenkomst
Leefstijl algemeen: Beschikbaar stellen van middelen via de nadere regel subsidie gezonde leefstijl
Alcohol en Middelen: Raadsbrief nalevingsonderzoek
Gezond gewicht Utrechtse jeugd: Uitvoering van de aanpak & Resultaten 2021
Gezonde leefstijl bij de Utrechtse Sportverenigingen
Roken: Roadmap Rookvrije generatie & Alle Utrechtse musea 100 procent rookvrij voor kinderen &
Gezondheid: thema in de inkoopnota Realisatie: catering , huishoudelijke hulp en speeltoestellen
Gezond rondkomen
In 2021 zijn vijf webinars georganiseerd voor ruim 70 eerstelijnszorgprofessionals om hen bewuster te maken van hun rol bij geldzorgen. Eerstelijnszorgprofessionals die een webinar hebben gevolgd geven aan beter te zijn in het signaleren (6,9 versus 5,9), beter te zijn in het voeren van een gesprek (7,6 versus 5,8) en beter andere professionals te kunnen vinden (6,4 versus 5,9). De scholing voor jeugdgezondheidszorg is in verband met corona doorgeschoven naar 2022. Daarnaast is het magazine Lekker en Gezond uitgereikt aan de klanten van de Voedselbank, er zijn twee extra stress-sensitieve spreekkamers voor 0-4 jaar gerealiseerd en bij Zorg & Zekerheid is een deel van de werkagenda uitgevoerd. Klanten kunnen sinds 2021 kiezen voor spaargemak (vooruitbetalen eigen risico met restitutie), waardoor ze geen zorgen hebben over het eigen risico. En de eerste resultaten van het onderzoek armoede/ schulden en gezondheid door Universiteit Maastricht zijn gepubliceerd.
Gezond werkgeverschap
In 2021 is aandacht besteed aan inhoudelijke gezondheidsthema’s met drie webinars voor 1.600 werknemers van verschillende Utrechtse bedrijven. Er is een plan opgesteld voor een gemeente brede samenwerking met Utrechtse werkgevers, vanuit de waarde gezondheid. En heeft de nieuwe gemeentelijke cateraar aandacht voor gezond voedselaanbod in bedrijfsrestaurants. In 2021 zijn we gestopt met het uitbreiden van het ‘healthy urban office netwerk’, omdat werkgevers in deze corona tijd andere prioriteiten hebben.
Psychische gezondheid
Bekend is inmiddels dat corona een grote impact heeft op het functioneren van jeugdigen en jong-volwassenen. Zij ervaren veel stress en gevoelens van somberheid en eenzaamheid als gevolg van de maatregelen. Verlies van sociale interactie en perspectief eist inmiddels voor een steeds groter wordende groep zijn tol. Dat is een zorgwekkend signaal en vraagt om de inzet op een sterke preventieve infrastructuur mentale gezondheid voor Utrecht. Een infrastructuur die we inrichten met de input van de jeugdigen en jongvolwassenen en die bijdraagt aan een sterke sociale basis.
Begin 2021 is de raad geïnformeerd over de gekozen focus voor het speerpunt psychische gezondheid. Om de effecten van de Coronacrisis te bestrijden zijn vanuit Versneld Vernieuwen en de nadere regel Perspectief voor jongeren verschillende activiteiten en programma’s ontwikkeld om met name voor de doelgroep jongvolwassenen ondersteuning te bieden als het gaat om hun mentale gezondheid.
Een voorbeeld hiervan is de Wachtverzachter , waarmee een overbruggingsprogramma wordt geboden aan jongeren die wachten op GGZ-ondersteuning. Daarnaast kunnen jongeren hun mentale gezondheid versterken middels gelukscafe's . On the move en weg van de held is voor een specifieke groep jongeren in een kwetsbare situatie om middels sport mentale gezondheid te versterken. In het jongerenwerk, via sport en de vrijwilligersacademie is de cursus MHFA (Mental Health First Aid) ingezet waarin wordt geleerd hoe je eerste hulp kunt bieden aan jongeren met (beginnende) psychische problemen of die in een crisis verkeren. Ook wordt er meer ondersteuning geboden bij (beginnende) mentale problemen, bijvoorbeeld via de chat van JoU en bij het (mbo)Buurtteam.
Medio december zijn op vier dagen ruim 2000 lichtjes uitgedeeld aan jongeren in de stad om ze een hart onder de riem te steken en aandacht te vragen om meer naar elkaar om te zien.
Verder zijn we gestart met het voeren van het maatschappelijk debat over prestatiedruk bij kinderen en het normaliseren van opvoed- en opgroeivragen. Dit doen we met ouders, kinderen en partners in de stad. Onze gezamenlijke inspanningen in deze fase hebben ertoe geleid dat de urgentie op dit vraagstuk breed erkend wordt in de stad.
Gezond ouder worden
Utrecht is in 2021 Doortrappen gemeente geworden. De aftrap van Doortrappen (blijven fietsen door senioren die de fiets gewend zijn) vond in het najaar in Overvecht plaats. Daarnaast hebben we samen met de nieuwe regionale samenwerkingsorganisatie voor eerstelijnszorg O&I (Organisatie en Infrastructuur) Utrecht Stad een projectplan ontwikkeld om de inzet op valpreventie bij ouderen te intensiveren.
Verkennen en vooruitkijken
- Gezondheidsvoorzieningen online en offline: voor de Merwedekanaalzone is samenwerking tussen grondeigenaar en ontwikkelaar dit jaar bekrachtigd in de samenwerkingsovereenkomst voor het realiseren van twee gezondheidscentra Tevens zijn we samen met HUS (Huisartsen Utrecht Stad) opgetrokken om te komen tot inzicht in de ruimtebehoefte van huisartsen in de stad tot 2040. Inzichten worden al direct benut bij bijvoorbeeld herontwikkelingsopgaven. In al deze ontwikkelingen kijken we naar een goede balans tussen fysieke en digitale oplossingen vanuit het perspectief dat voorzieningen voor iedere inwoner toegankelijk zijn.
- Sociaal medische zorg aan Utrechters in een kwetsbare positie: in 2021 hebben we meer zicht gekregen op het belang en de voorwaarden voor continuïteit van zorg en op de mogelijkheden voor een stevigere verbinding van de sociaal medische zorg aan het zorglandschap. Met deze inzichten werken we met ketenpartners toe naar een integrale aanpak voor het verbeteren van de bereikbaarheid en toegankelijkheid.
- Kennis van gezondheid als basis: in 2021 hebben we kennis over de leefwereld verzameld met een onderzoek van Meetellen in Utrecht naar gezond leven bij Utrechters in een kwetsbare situatie. En met ‘van Wijkdata naar wijk(d)oen’-trajecten voor een gedeeld beeld van de gezondheidssituatie in de wijk. Met het GECK OP U-project is tot slot geïnventariseerd wat de impact van corona is op kwetsbare groepen in Utrecht.